Ülkemizde emekli olmak isteyen ancak yaş faktörüne takılan 5 milyona yakın emekli adayı bulunuyor. Uzun süredir beklenen erken emeklilik, 3 Mart 2023’te 32121 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan EYT Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle hayata geçti. Bu kanun, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede yapılan değişiklikleri içeriyor. Çıkan kanun kapsamında, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar emeklilik hakkı kazanabilecektir. Ayrıca emeklilik için gerekli olan prim gününü doldurması şartı aranacaktır. Kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 yaş olarak belirlenmiştir.
Erken Emeklilik Şartları Nelerdir?
Erken Emekli Olmanın Yolları
3 Mart 2023’te çıkan kanun kapsamında, yaş kriterini sağlamayan çalışanlar emeklilik aylığı almaya hak kazanamıyor. Ancak bu kişiler erken yaşta emeklilik şartlarını karşılamış oluyor.
Emeklilik maaşı alabilmek için, çalışanlar öncelikle EYT yasası uyarınca işverenleri ile mevcut iş ilişkilerini sonlandırmak zorundadırlar. Erken emeklilik için, sigorta girişinden sonra belirli bir sürecin geçmiş olması ve kişinin işe giriş tarihine göre çalışma prim ve yaş şartlarını tamamlamış olması gerekir. Bununla birlikte, emeklilik yaşını geriye çekmek de mümkündür.
Erken Emekli Olabilmenin Şartları Nelerdir?
EYT erken emeklilik şartları hakkında açıklama yapmadan önce ‘4A,4B, 4C Nedir?’ sorusu için kısa bir bilgilendirme yapalım. Türkiye’de özel bir şirkette düzenli olarak bir işverenle çalışan grubu 4A sigortalıdır. Kendi iş yerini açıp işletenler 4B (Bağ-Kur) sigorta grubuna aittir. Devlet bünyesinde devlet memuru veya muhtarlık gibi kadrolu çalışanlar ise 4C (Emekli Sandığı) grubunda yer alır.
SGK erken emeklilik şartları 4A, 4B ve 4C sigortalılara göre yapılan güncelleme kapsamında şu şekilde sıralanabilir;
-
4A (SSK)
-
4B (BAĞ-KUR) ve 4C (Emekli Sandığı)
4A erken emeklilik şartları (SSK)
- Sigorta girişi, 8 Eylül 1999 tarihinde veya bu tarihten önce olmalı
- Kadınlarda 5000 prim gün süresi
- Erkeklerde 5975 prim gün süresi
- Kadınlarda 20 yıl sigortalılık süresi
- Erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi
4B (BAĞ-KUR) ve 4C (Emekli Sandığı) erken emeklilik şartları
- Kadınlarda 20 tam yıl sigortalılık süresini doldurmuş olmak
- Erkeklerde 25 tam yıl sigortalılık süresini doldurmuş olmak
Kadınlarda Erken Emeklilik Şartları Nelerdir?
Kadınlarda erken emeklilik şartları ile erkeklerde emeklilik şartları birtakım farklılıklar taşıyor. Kadınlar sigortadan sonra yapmış oldukları doğumları borçlanırlar ve her çocuktan 2 yıl olmak üzere 3 çocuktan 6 yıl (2160 gün) kazanır. Erkekler de sigortadan önceki askerlik sürelerini borçlanarak 2 yıl gibi bir süreye kadar erken emekli olabiliyorlar. Kadınlarda olan doğum borçlanması 2 çocuk için yapılabiliyor ve 4B grubundaki Bağ-Kur’lulara bu hak tanınmıyordu. Çıkan erken emeklilik yasasıyla, doğum borçlanması için çocuk sayısı 3’e çıkarıldı. Böylece, kadının çalışmadığı 6 yılı yani 2160 günü borçlanarak sigorta primlerine eklenebiliyor.
Engelli Erken Emeklilik Şartları Nelerdir?
Engelli aylığı, iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu çalışma gücünün veya meslekî yeteneğinin %60'ını kaybettiği tespit edilen sigortalılara verilir. Malul sayılan bu kişiler, işverenin talebi üzerine 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlanan emeklilik sistemine dahil edilir. Bir çalışanın malulen erken emeklilik şartları için en önemli koşul, maluliyetin sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra ortaya çıkmasıdır. Diğer engelli erken emeklilik şartları da şöyle sıralanabilir:
- Çalışanın en az 10 yıllık sigorta süresi olması gerekir.
- Maluliyet emekliliğine hak kazanabilmek için, en az 1800 gün uzun vadeli sigorta kollarına (maluliyet, yaşlılık, ölüm) prim ödemesi yapmış olmalıdır. Çalışanın eksik primleri varsa, bu primleri ödeyerek maluliyet emekliliğine hak kazanabilir.
- Mesleki hastalık veya iş kazası nedeniyle iş gücünde en az %60 oranında bir kayıp meydana gelmiş olmalıdır. Bu iş gücü kaybının, sigortalının çalışmaya başlamasından sonra meydana gelmiş olması gerekir.
- Engellilik halinin tespiti için yapılan başvurularda sigortanın sonlandırılması zorunluluğu yoktur.
Hastalık Nedeniyle Erken Emeklilik Şartları Nelerdir?
Sağlık sorunları, erken emekliliğe yol açabilir. Ancak, her hastalık bu süreç için geçerli bir sebep olarak kabul edilmeyebilir. Hastalık nedeniyle erken emeklilik şartları belirlenmesi, sigortalının sağlık durumunun ayrıntılı bir şekilde incelenmesini gerektirir. Bu inceleme, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilmiş sağlık kurulları tarafından çeşitli testlerle gerçekleştirilir. Sağlık nedeniyle erken emeklilik şartları kapsamına girebilecek bazı hastalıklar; serebral palsi, organ nakli, siroz, parkinson sendromu, AIDS, multipl skleroz (MS), şizofreni, zekâ gerilikleri, epilepsi, behçet hastalığı, tüberküloz, kanser, beyin tümörü, retina kanaması, uzuv kaybı, anemi, demans ve bipolar bozukluktur.
Dışarıdan Emeklilik Şartları Nelerdir?
İsteğe bağlı sigorta olarak bilinen dışarıdan emeklilik, uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortasını kapsar. Bu sistem, bireylerin primlerini gönüllü olarak ödeyerek sosyal güvenlik haklarından faydalanmalarına olanak tanır.
Dışarıdan emeklilik şartlarını şöyle sıralayabiliriz:
- Kişinin en az 18 yaşını doldurması,
- 5510 sayılı Kanuna tabi olan zorunlu sigorta kapsamında çalışmaması,
- Sigortalı olarak çalışmasının yanında ay içerisinde 30 günden daha az çalışması veya tam gün olarak çalışmaması,
- Dışarıdan sigortalılık durumuna göre malullük veya yaşlılık aylığı almaması
Bu erken emeklilik koşulları dışında, herhangi bir kurumda veya özel sektörde çalışsanız da çalışmasanız da kendi birikimlerinizle tasarruf yaparak bireysel emeklilik sahibi olabilirsiniz.
Ülkemizde kısaca BES diye kullanılan Bireysel Emeklilik Sistemi, kişilerin çalışma hayatları boyunca yapmış oldukları tasarrufları yatırım amaçlı toplayarak kendilerine ek gelir elde ettikleri özel bir emeklilik sistemidir. Kendi bütçenize ve ihtiyaçlarınıza göre hazırlayacağınız bireysel emeklilik planları dahilinde en uygun katkı paylarını seçerek size uyan bir ödeme planıyla bireysel emekliliğiniz için birikim yapmaya başlayabilirsiniz.